Περιγραφή Μαθήματος
Εξάμηνο: Β΄
Διδάσκοντες: Ν. Θεοχαράκης
Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές με τα κλασικά κείμενα της πολιτικής οικονομίας και να τους διδάξει οικονομική θεωρία μέσα από τους κλασικούς. Κάθε έτος θα επιλέγεται ένα κλασικό κείμενο από τα εξής: Adam Smith: An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations (1776), David Ricardo: On the Principles of Political Economy and Taxation (1817-1821), Karl Marx, Das Kapital, Bd 1, (1867), John Maynard Keynes, The General Theory of Employment, Interest and Money (1936).
Στο έτος αυτό το κείμενο που θα μας απασχολήσει είναι ο Πλούτος των Εθνών του Σμιθ. Στις πρώτες διαλέξεις θα δοθούν βιογραφικά στοιχεία από δόκιμες βιογραφίες, θα τοποθετηθεί ο συγγραφέας στον οικονομικό του περίγυρο [τις απαρχές της βιομηχανικής επανάστασης], στο φιλοσοφικό ρεύμα του σκωτικού διαφωτισμού και της ηθικής φιλοσοφίας και τέλος στο πλαίσιο της ιστορίας της οικονομικής σκέψης, ιδιαίτερα σε σχέση με τους μερκαντιλιστές, τους φυσιοκράτες και τη σχολή του φυσικού δικαίου. Προτού περάσουμε στην ανάγνωση του Πλούτου των Εθνών θα εξετάσουμε την σκέψη του Σμιθ τόσο στις διαλέξεις του στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης [Lectures on Jurisprudence] όσο και στην συμβολή του στην ηθική φιλοσοφία [Theory of Moral Sentiments (1759)]. Τέλος θα αναφερθούμε στην ιστορία της συγγραφής, της έκδοσης, της μετάφρασης και της υποδοχής του Πλούτου των Εθνών.
Αφού δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια επιστημονική προσέγγιση του έργου, θα προχωρήσουμε στην ανάγνωση του. Το κείμενο που θα χρησιμοποιηθεί είναι η κριτική έκδοση της Γλασκόβης του 1976 στα αγγλικά, ενώ θα δοθούν σε φωτοτυπίες μεταφράσεις τμημάτων του έργου από τον Δ. Καλιτσουνάκη, τον Ρ. Θεοχάρη και τον Χ. Βαλλιάνο. Οι πρώτες διαλέξεις θα αφορούν την προβληματική του Σμιθ για την ανάπτυξη μέσα από τον καταμερισμό της εργασίας, στη συνέχεια θα προχωρήσουμε στην εργασιακή θεωρία της αξίας και τη σχέση της με το τι προηγήθηκε και ακολούθησε, ενώ στην ανάλυση του τέταρτου βιβλίου θα αναφερθούμε στην κριτική του στον μερκαντιλισμό και την φυσιοκρατία δίνοντας έμφαση στο θεώρημα του αόρατου χεριού. Τέλος θα αναπτύξουμε την δημοσιονομική θεωρία του Σμιθ στο πέμπτο βιβλίο. Μετά από την δική μας ανάγνωση θα δίνουμε και τις εναλλακτικές αναγνώσεις του Σμιθ και τα προβλήματα που ανέκυψαν στην μεταγενέστερη πολιτική οικονομία, όπως το λεγόμενο «πρόβλημα του Άνταμ Σμιθ» [Das Adam Smith Problem] και οι ερμηνείες που προτάθηκαν για την λύση των προβλημάτων στην θεωρία της αξίας του Σκώτου οικονομολόγου και τις εναλλακτικές αναγνώσεις του αόρατου χεριού. Τα πρωτότυπα κείμενα θα δοθούν σε ψηφιακή μορφή στους φοιτητές. Το μάθημα θα εξετάζεται με ατομική εργασία.
Βιβλιογραφία
Α. Αγγλική
Fitzgibbons, Athol (1995). Adam Smith's System of Liberty, Wealth, and Virtue: The Moral and Political Foundations of the Wealth of Nations,Oxford: Clarendon Press
Ingrao, Bruna and Israel, Giorgio (1990). The Invisible Hand: Economic Equilibrium in the History of Science,Cambridge,Massachusetts: MIT Press.
Montes, Leonidas (2004). Adam Smith in Context: A Critical Reassessment of Some Central Components of His Thought,London: Palgrave Macmillan.
Oncken, August (1897). “The Consistency of Adam Smith”, Economic Journal, 7 (3): 443-450.
Raphael, D D. (1985). Adam Smith,Oxford:OxfordUniversity Press.
Ross, Ian Simpson (2003). The Life of Adam Smith,Oxford: Clarendon Press.
Rothschild, Emma (2001). Economic Sentiments: Adam Smith, Condorcet, and the Enlightenment,Cambridge,Massachusetts:HarvardUniversity Press.
Smith, Adam (1976). An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, edited by R.H. Campbell and A.S. Skinner,Oxford: Oxford University Press.
Smith, Adam (1976). The Theory of Moral Sentiments, edited by D. D. Raphael and A. L. Macfie,Oxford: Oxford University Press.
Smith, Adam (1978). Lectures on Jurisprudence, edited by R. L. Meek, D. D. Raphael and P. G. Stein,Oxford: Oxford University Press.
Tribe, Keith (2008). “‘Das Adam Smith Problem’ and the origins of modern Smith scholarship”, History of European Ideas, 34 (4): 514-525.
Viner, Jacob (1927). “Adam Smith and laissez-faire”, Journal of Political Economy, 35 (2): 198-232.
Β. Ελληνική
Θεοχάρης , Ρηγίνος Δ. (1985). Η εξέλιξη της οικονομικής σκέψεως από τους αρχαίους Έλληνες στους κλασικούς: Επιλογές από κείμενα / επιλογή - μετάφραση - σχόλια Ρ. Δ. Θεοχάρη, Αθήνα: Παπαζήσης.
Ψυχοπαίδης, Κοσμάς (1990). «Ο Adam Smith και η κριτική μέθοδος της πολιτικής οικονομίας» , Αξιολογικά, 1 (1): 7-91.
Smith, Adam (1991). Έρευνα για τη φύση και τα αίτια του πλούτου των εθνών / πρόλογος Πέτρου Γέμτου, εισαγωγή, μετάφραση και επιμέλεια Δημητρίου Καλιτσουνάκη, Αθήνα: Ελληνική Ευρωεκδοτική.
Smith, Adam (2000). Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του πλούτου των εθνών: (Βιβλία I και II) / μετάφραση Χρήστος Βαλλιάνος, επιστημονική επιμέλεια - εισαγωγή Γιάννης Μηλιός, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Smith, Adam (2012) Η θεωρία των ηθικών συναισθημάτων, εισαγωγή - μετάφραση Διονύσης Γ. Δρόσος, Αθήνα: Παπαζήσης.