ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: PEC311
ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: ΣΤ'
ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Α. Παππάς (Διδάσκων μέσω ΕΣΠΑ)
Περιεχόμενο
Το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας της Παγκοσμιοποίησης έχει ως κύριο αντικείμενο του τη μελέτη των επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης σε βασικές δομές της παγκόσμιας οικονομίας, όπως το διεθνές εμπόριο, τις ροές εργασίας, κεφαλαίου, τεχνολογίας και το περιβάλλον.
Ειδικότερα, η ταχύτατη και συνεχώς αυξανόμενη μεγέθυνση των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) ως ποσοστό του ΑΕΠ (ως συμπληρωματική πολιτική αλλά και ως υποκατάσταση εμπορικών ροών) μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο προσδιορίζει πλέον τον διεθνή καταμερισμό εργασίας και την προοπτική μεγέθυνσης τόσο των αναπτυγμένων όσο και των αναπτυσσόμενων χωρών.
Ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούνται δομικές αλλαγές, τόσο διότι για πρώτη φορά πολυεθνικές από αναπτυσσόμενες χώρες πραγματοποιούν ΑΞΕ σε αναπτυγμένες, όσο και γιατί οι ΑΞΕ σταδιακά παύουν να περιορίζονται σε επενδύσεις με κριτήριο το χαμηλό εργατικό κόστος ή την πρόσβαση σε πρώτες ύλες και αγορές εφόσον μεταφέρουν εκτός της χώρας προέλευσης τους και σημαντικές δραστηριότητες ψηλής προστιθέμενης αξίας όπως έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία και παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν άμεσα τους όρους εμπορίου, την τεχνολογική εξειδίκευση και τη σχετική αύξηση της παραγωγικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επιπρόσθετα, οι τρεις τελευταίες δεκαετίες συνθέτουν μια περίοδο ραγδαίων εξελίξεων στις χρηματοοικονομικές αγορές. Η αυξημένη χρηματοοικονομική ολοκλήρωση έχει δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον το οποίο μεταβάλλει σημαντικό τη λειτουργία των εθνικών οικονομιών, και κυρίως τους στόχους, τα μέσα και τη διαδικασία άσκησης οικονομικής πολιτικής. Η απορρύθμιση των αγορών χρήματος και κεφαλαίου και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν αυξήσει την κινητικότητα του κεφαλαίου και έχουν καταστήσει την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα των εθνικών αρχών άσκησης οικονομικής πολιτικής σε βασικό κριτήριο αξιολόγησης του τρόπου κατανομής του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου. Η ανάγκη παγκόσμιας διακυβέρνησης και ειδικότερα η αναζήτηση βασικών πυλώνων μιας νέας αρχιτεκτονικής στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί μείζονα επιλογή για τη σταθερότητα της διεθνούς πολιτικής οικονομίας.
Τέλος, η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ παγκοσμιοποίησης και περιβάλλοντος είναι πολύ σημαντική. Η σχέση αυτή είναι περίπλοκη και αμφίδρομη. Η παγκοσμιοποίηση επιδρά στο περιβάλλον και το περιβάλλον επιδρά στο ρυθμό, κατεύθυνση και ποιότητα της παγκοσμιοποίησης. Το περιβάλλον παρέχει καθοριστικές φυσικές υπηρεσίες και πόρους για την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία, καθιστώντας την περιβαλλοντική πολιτική κρίσιμη για την διαχείριση της ανάπτυξης και της παγκοσμιοποίησης. Μήπως οι σύγχρονες κρίσεις κλίματος, ενέργειας, υδάτων και τροφίμων δείχνουν τα πιθανά φυσικά όρια της παγκοσμιοποίησης; Η αντιμετώπιση πολλών περιβαλλοντικών ζητημάτων απαιτεί συντονισμένη περιφερειακή και παγκόσμια πολιτική ή διακυβέρνηση.
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας επιδρά με πολλούς τρόπους στο περιβάλλον. Η αύξηση του εμπορίου και της μεταφοράς εμπορευμάτων, η μεγέθυνση των οικονομιών, οι ξένες άμεσες επενδύσεις και μεταφορά τεχνολογίας (καθαρής και μη), οι μεταφορές κεφαλαίων και εργαζομένων, έχουν αντίκτυπο τόσο σε τοπικό όσο και παγκόσμιο περιβάλλον. Πώς επιδρά η οικονομική ανάπτυξη και παγκοσμιοποίηση στο περιβάλλον; Ο ανταγωνισμός μεταξύ χωρών για προσέλκυση επενδύσεων τις ωθεί να ελαττώσουν τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις μετατρέποντας τις σε ‘ρυπαντικούς παραδείσους’; Oι περιβαλλοντικές πολιτικές επηρεάζουν την διάρθρωση του εμπορίου και των επενδύσεων θέτοντας το ερώτημα κατά πόσο συμβαδίζουν οι κανόνες του διεθνούς εμπορίου με τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος, π.χ., την διαμάχη της Ευρώπης και Αμερικής για τους γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς. Τα ερωτήματα είναι πολλά και κρίσιμα και το μάθημα θα εξετάσει την πλούσια έρευνα και συζήτηση γύρω από τα ζητήματα της πολιτικής οικονομίας της παγκοσμιοποίησης και του περιβάλλοντος.
Η κατανόηση των προαναφερόμενων φαινόμενων και δομών του παγκόσμιου συστήματος στην τρέχουσα φάση τη παγκοσμιοποίησης προσφέρει στους φοιτητές πολύτιμη γνώση και ενημέρωση για τρέχοντα ζητήματα της Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, το μάθημα της Πολιτικής Οικονομίας της Παγκοσμιοποίησης συμβάλλει στη διαμόρφωση σύγχρονου προβληματισμού σε επίκαιρα ζητήματα της εποχής μας.
Διδακτικά βοηθήματα
Cohn, Th. (2008). Διεθνής Πολιτική Οικονομία, εκδόσεις Gutenberg
Balaam, D, Veseth, M. (2001). Introduction to International Political Economy,Upper Saddle River,New Jersey.
Άλλα Διδακτικά Βοηθήματα
Το παράδοξο της παγκοσμιοποίησης, Rodrik Dani, 2012, Κριτική
Το μυστήριο του κεφαλαίου, Hernando de Soto, 2003, Εκδόσεις Ροές
Διεθνής πολιτική οικονομία, Τσαρδανίδης Χ., Κόντης Α., 2012
Παγκόσμια πολιτική οικονομία, O'Brien Robert, Williams Marc (Επιστ.επιμ.: Σκλιάς Παντελής), 2011, Παπαζήσης
Ιστορία της παγκοσμιοποίησης, Jurgen Osterhammel, Niels P. Petersson, 2013, Αιώρα