Μάθημα: ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ

Κωδικός: FIN466

Εξάμηνο: Α

Διδάσκων: Ακαδημαϊκός Υπότροφος

ΣΚΟΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Σκοπός του μαθήματος αποτελεί η εισαγωγή των φοιτητών σε βασικές έννοιες και βασικούς κανόνες του τραπεζικού δικαίου και του δικαίου της κεφαλαιαγοράς και γενικότερα η κατανόηση των στοιχείων και της λειτουργίας του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού συστήματος (χρηματοπιστωτικές αγορές, ενδιάμεση χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, χρηματοπιστωτικές υποδομές). Το τραπεζικό δίκαιο και το δίκαιο της κεφαλαιαγοράς αποτελούν κλάδους του δικαίου με πολύ μεγάλη πρακτική σημασία και εφαρμογή στις σύγχρονες συναλλαγές και γενικότερα στη σύγχρονη οικονομική ζωή. Ειδικότερα, έμφαση δίδεται στην παρουσίαση βασικών κανόνων αλλά και σύγχρονων μορφωμάτων του τραπεζικού δικαίου και του δικαίου της κεφαλαιαγοράς με συνεχή ανάλυση και διαλογική συζήτηση επί πρακτικών παραδειγμάτων (casestudies) κατά τις παραδόσεις. Η συνεχής αναφορά και συζήτηση επί πρακτικών παραδειγμάτων αποβλέπει στην καλλίτερη κατανόηση από τους φοιτητές των κανόνων του τραπεζικού δικαίου και του δικαίου της κεφαλαιαγοράς, αλλά και γενικότερα της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και παράλληλα τους παρέχει τη δυνατότητα να συνδέσουν την ύλη του μαθήματος με την καθημερινή τους ζωή αφενός ως ιδιώτες και αφετέρου στο μέλλον ως στελέχη πιστωτικών ιδρυμάτων (τραπεζών) και άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών αφού,  ως γνωστόν, η συμμετοχή σε διαπραγματεύσεις και η διαδικασία λήψης ορθών αποφάσεων εξυπηρετείται και προάγεται καλύτερα με την, έστω και εισαγωγική, γνώση και στάθμιση βασικών νομικών κινδύνων (legalrisks). Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα εκπόνησης σύντομης εργασίας (essay) στην ελληνική ή την αγγλική με συνεχή επίβλεψη από τον διδάσκοντα προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Σημειώνεται ότι η επιτυχής εκπόνηση εργασίας προσαυξάνει τον τελικό βαθμό (bonus).

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η ύλη του μαθήματος περιλαμβάνει:

• Την έννοια και τα βασικά χαρακτηριστικά των πιστωτικών ιδρυμάτων.
• Τις τραπεζικές δραστηριότητες υπό το Ν. 4261/2014 με παράλληλη αναφορά στο καθολικό τραπεζικό σύστημα, την επέκταση των δραστηριοτήτων των τραπεζών που παρατηρείται σήμερα και την ηλεκτρονική διεκπεραίωση των τραπεζικών συναλλαγών (e-banking, web-banking).
• Την έννοια και τα βασικά χαρακτηριστικά των χρηματοδοτικών ιδρυμάτων (π.χ. εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης, εταιρίες πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, ιδρύματα πληρωμών).
• Τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση και την ανάκληση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας πιστωτικού ιδρύματος.
• Την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης αδειών λειτουργίας για πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματος με έδρα σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Την διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών από πιστωτικό ίδρυμα ή χρηματοδοτικό ίδρυμα μέσω υποκαταστήματος (branch) ή χωρίς εγκατάσταση (cross-border).
• Την επιτροπή και τους κανόνες της Επιτροπής της Βασιλείας.
• Τις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές (Ευρωσύστημα, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών, Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων, Ευρωπαϊκή Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου).
• Τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης, τον Ενιαίο Μηχανισμό Προστασίας των Καταθέσεων και το Ενιαίο Βιβλίο Κανόνων.
• Την Τράπεζα της Ελλάδος (εισαγωγικά στοιχεία, όργανα, αρμοδιότητες στο πλαίσιο του ευρωσυστήματος, αυτόνομες καταστατικές αρμοδιότητες, τελικός αναχρηματοδοτικός δανειστής).
• Εισαγωγικά στοιχεία αναφορικά με την μικρο-προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων, την μικρο-προληπτική ρυθμιστική παρέμβαση στη λειτουργία των πιστωτικών ιδρυμάτων, την μακρο-προληπτική ρυθμιστική παρέμβαση στη λειτουργία των πιστωτικών ιδρυμάτων, την εξυγίανση και την εκκαθάριση των πιστωτικών ιδρυμάτων, την εγγύηση των τραπεζικών καταθέσεων και την παροχή ενισχύσεων στα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα.
• Τον τραπεζικό λογαριασμό, τον αλληλόχρεο λογαριασμό και την τραπεζική κατάθεση (κατάθεση όψεως, κατάθεση με τρεχούμενο λογαριασμό, κατάθεση ταμιευτηρίου, προθεσμιακή κατάθεση, κατάθεση σε κοινό λογαριασμό).
• Το δάνειο και τις λοιπές πιστώσεις (έννοια πίστωσης, δάνειο, τραπεζικό δάνειο, κοινοπρακτικό δάνειο, ομολογιακό δάνειο, τιτλοποίηση, σύμβαση ανοίγματος πίστωσης, καταναλωτική πίστη) και τις εξασφαλίσεις των πιστώσεων (προσωπική και εταιρική εγγύηση, ενέχυρο με παράδοση, ενέχυρο χωρίς παράδοση, κυμαινόμενη ασφάλεια, υποθήκη, προσημείωση υποθήκης).
• Την πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring), την χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), τις υπηρεσίες πληρωμών (π.χ. σύμβαση τραπεζικού εμβάσματος, σύμβαση γύρου), την επιταγή, την πιστωτική κάρτα, την εγγυητική επιστολή, την τραπεζική ενέγγυα πίστωση.
• Την έννοια, τα στοιχεία και τη λειτουργία του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος που ως γνωστόν αποτελείται από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τις χρηματοπιστωτικές υποδομές, με παράλληλα αναφορά σε βασικές εισαγωγικές έννοιες όπως η άμεση χρηματοδότηση, η έμμεση χρηματοδότηση, οι αγορές κεφαλαίου, οι αγορές χρήματος, η οργανωμένη αγορά, η μη οργανωμένη αγορά, η πρωτογενής αγορά και η δευτερογενής αγορά.
• Τα χρηματοπιστωτικά μέσα (κινητές αξίες, μέσα χρηματαγοράς, μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων, παράγωγα) και τις επενδυτικές υπηρεσίες (σύμβαση για λήψη και διαβίβαση εντολών, σύμβαση για εκτέλεση εντολών για λογαριασμό πελατών, διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό, διαχείριση χαρτοφυλακίου, σύμβαση παροχής επενδυτικών συμβουλών) υπό το Ν. 3606/2007 που κύρωσε την Οδηγία 2014/65/ΕΕ (MiFID).
• Την Επιχείρηση Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ), την Ανώνυμη Εταιρία Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΕΠΕ), την Ανώνυμη Εταιρία Επενδυτικής Διαμεσολάβηση (ΑΕΕΔ), τους Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων (ΟΣΕ) (Αμοιβαίο Κεφάλαιο, Ανώνυμη Εταιρία Επενδύσεων Μεταβλητού Κεφαλαίου, Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων).
• Την έννοια του επενδυτή και τα ειδικότερα ζητήματα που αφορούν την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών (π.χ. εκτέλεση εντολών και διαχείριση χαρτοφυλακίου από ΕΠΕΥ ή πιστωτικό ίδρυμα) υπό το Ν. 3606/2007.
• Τις Οργανωμένες Αγορές (έννοια, στοιχεία, ίδρυση, πρόσβαση, εισαγωγή χρηματοπιστωτικών μέσων, διενέργεια συναλλαγών, διαχειριστής) και τους Πολυμερείς Μηχανισμούς Διαπραγμάτευσης (ΠΜΔ) υπό το Ν. 3606/2007.
• Τα συστήματα κεντρικού αντισυμβαλλομένου, εκκαθάρισης ή διακανονισμού και την συστηματική εσωτερικοποίηση υπό το Ν. 3606/2007.
• Τα ζητήματα που αφορούν την αποϋλοποίηση και τη λειτουργία του Συστήματος Άυλων Τίτλων (Σ.Α.Τ,).
• Την Αγορά Αξιών και την Αγορά Παραγώγων της ΕΧΑΕ (λειτουργία, πρόσβαση, τίτλοι που διαπραγματεύονται, εισαγωγή κινητών αξιών στην Αγορά Αξιών, πληροφόρηση σχετικά με εκδότες των οποίων οι κινητές αξίες έχουν εισαχθεί προς διαπραγμάτευση, διαπραγμάτευση τίτλων, εκκαθάριση και διακανονισμός), την Ηλεκτρονική Δευτερογενή Αγορά Τίτλων (ΗΔΑΤ) και τους Πολυμερείς Μηχανισμούς Διαπραγμάτευσης που λειτουργούν στην Ελλάδα.
• Το Ενημερωτικό Δελτίο (υποχρέωση δημοσίευσης και εξαιρέσεις, περιεχόμενο, αστική αυθύνη, σύμβαση αναδοχής).
• Την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Δ. Π. Φλάμπουρας, Δίκαιο των Χρηματοπιστωτικών Αγορών, Β΄ έκδοση, Πανεπιστημιακές Σημειώσεις, ΕΚΠΑ, 2014-2015
• Ν. Ρόκας /Χ. Γκόρτσος (Συνεργασία Α. Μικρουλέα, Χ. Χρυσάνθης, Χ. Λιβαδά), Στοιχεία Τραπεζικού Δικαίου - Δημόσιο & Ιδιωτικό Τραπεζικό Δίκαιο, Νομική Βιβλιοθήκη, 2012
• Χ. Γκόρτσος /Π. Σταϊκούρας /Χ. Λιβαδά, Στοιχεία ελληνικού δικαίου της κεφαλαιαγοράς, Έκδοση του Ελληνικού Τραπεζικού Ινστιτούτου (Ελληνική Ένωση Τραπεζών), 2009
• Δ. Αυγητίδης, Δίκαιο Κεφαλαιαγοράς, Νομική Βιβλιοθήκη, 2014
• Μ. Κορδή-Αντωνοπούλου, Το νομικό πλαίσιο των αγορών χρηματοπιστωτικών μέσων σύμφωνα με το Ν. 3606/2007 (εναρμόνιση με την Οδηγία 2004/39/ΕΚ (MiFID) & Η αγορά αξιών της "Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε.", Σάκκουλας, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2008