Περιγραφή Μαθήματος
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΑΘΗΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Ειδικά Θέματα Οικονομικής Ιστορίας
ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: HIS403
ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: Β
ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: Β
ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Κώστας Κωστής
Το μάθημα διατίθεται μέσω Eclass στο σύνδεσμο eclass.uoa.gr/courses/ECON188/ (κατόπιν εγγραφής)
ΣΚΟΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Το μάθημα καταπιάνεται με τη νομισματική ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, δηλαδή με την ιστορία των νομισματικών περιπετειών της χώρας, και τις αλληλεπιδράσεις τους με τις πολιτικές, δημοσιονομικές και οικονομικές εξελίξεις – τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων του κράτους. Επιμέρους στόχοι του μαθήματος, είναι:
• Η εξοικείωση με τους κύριους σταθμούς της ελληνικής νομισματικής ιστορίας του 19ου και 20ου αιώνα, με απώτερο στόχο την καλύτερη κατανόηση της ευρύτερης οικονομικής ιστορίας της χώρας, αλλά και των αλληλεπιδράσεων πολιτικών και νομισματικών εξελίξεων.
• Η χρήση της ελληνικής περίπτωσης για τη μελέτη ευρύτερων ζητημάτων (σχέση κράτους-τραπεζών, νομισματικές ενώσεις, παρεμβατική νομισματική πολιτική, κ.ά.)
• Μια πρώτη επαφή με κάποιες γενικότερες τεχνικές στην οικονομική ιστορία: οι πηγές, τα αρχεία, τα οικονομικά μεγέθη και η αξιοπιστία τους, οικονομική ιστορία και ποσοτικές μέθοδοι, κλπ.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:
Παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά και οι κύριοι σταθμοί της ελληνικής νομισματικής ιστορίας: τα προβλήματα των αρχικών νομισματικών συστημάτων του φοίνικα και της οθωνικής δραχμής· η προσχώρηση της Ελλάδας στη Λατινική Νομισματική Ένωση (1867) και η «καθυστερημένη» νομισματική μεταρρύθμιση του 1882· η πτώχευση, η εγκαθίδρυση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου και οι επιπτώσεις στη νομισματική πολιτική· οι αλλεπάλληλες αναστολές της μετατρεψιμότητας των τραπεζογραμματίων το 19ου αιώνα· ο ρόλος της Εθνικής Τράπεζας και τη σχέση της με το κράτος και τις άλλες τράπεζες· οι νομισματικές περιπέτειες του μεσοπολέμου: από τον κανόνα του χρυσού και τη «μάχη της δραχμής», στις διχοτομήσεις των χαρτονομισμάτων, τις χρεοκοπίες και τις υποτιμήσεις· ο κατοχικός και μεταπολεμικός υπερπληθωρισμός και η σταθεροποίηση του 1950-53· η δραχμή στο σύστημα του Bretton-Woods, κ.ά.
Αν και το μάθημα θα εστιάσει στην ελληνική εμπειρία, αυτή θα χρησιμοποιηθεί και ως αφετηρία για να θιγούν μια σειρά από ευρύτερα οικονομικά ζητήματα, όπως λ.χ. η σχέση μεταξύ κράτους, τραπεζών και νομίσματος, τα οφέλη και οι θυσίες που συνεπάγεται η συμμετοχή σε μια νομισματική ένωση, τα αίτια που προκαλούν «ακραία» φαινόμενα υπερπληθωρισμού ή αποπληθωρισμού, ο ρόλος και οι ευθύνες των εκδοτικών/κεντρικών τραπεζών, κ.ά. Παράλληλα, οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με κάποια από τα γενικότερα μεθοδολογικά ζητήματα και τις τεχνικές στην οικονομική ιστορία.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ-ΥΛΗ: Το μάθημα απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές με ενδιαφέρον για την οικονομική ιστορία, αλλά και τα νομισματικά/τραπεζικά θέματα. Δεδομένης της τρέχουσας συγκυρίας βέβαια, η οποία εμφανίζει αρκετές ομοιότητες με προηγούμενες περιόδους δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης στην Ελλάδα, το μάθημα μπορεί να έχει ενδιαφέρον και για ένα ευρύτερο κοινό φοιτητών.
Αν και πρόκειται για μάθημα «εμβάθυνσης» σε ζητήματα οι-κονομικής ιστορίας, η παρακολούθηση των διαλέξεων δεν προϋποθέτει γνώσεις πέραν της βασικής μακροοικονομίας ανοικτών οικονομιών (προσφορά χρήματος, ποσοτική θεωρία χρήματος, ισοζύγιο πληρωμών, συστήματα συναλλαγματικών ισοτιμιών, νομισματική πολιτική, κλπ.). Ειδικότερες γνώσεις της ελληνικής ή διεθνούς οικονομικής ιστορίας – αν και ευπρόσδεκτες – δεν προαπαιτούνται.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ: Θωμαδάκης, Σ. 1981. Πίστη και εκχρηματισμός της οικονομίας. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Κουγέας, Ν.Δ. 1992. Η τιμή του συναλλάγματος και η νομισματική πολιτική στην Ελλάδα (1843-1879). Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Κοκκινάκης, Ι. 1999. Νόμισμα και πολιτική στην Ελλάδα, 1830-1910. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Κωστής, Κ. 2003. Ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1914-1940. Αθήνα: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Λαζαρέτου, Σ. και Αλογοσκούφης, Γ. 2002. Η Δραχμή από το Φοίνικα στο Ευρώ. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Λιβάνη.
Ρηγίνος, Μ. 1997. Η κίνηση των συναλλαγμάτων και των νομισμάτων στις ελληνικές αγορές 1856-1912. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Στασινόπουλος, Γ. 2002. Νομισματική θεωρία και πολιτική στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα. Αθήνα: Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός.
Τράπεζα της Ελλάδος 1978. Τα Πρώτα Πενήντα Χρόνια Της Τραπέζης Της Ελλάδος. Αθήνα: Τράπεζα της Ελλάδος.
Chown, J. F. 1994. A History Of Money: From AD 800. London: Institute of Economic Affairs and Routledge.
Ferguson, N. 2008. The Ascent Of Money: A Financial History Of The World. New York: Penguin Press.
Dowd, K. and Timberlake, R.H. (eds) 1998. Money and the Nation State: The Financial Revolution, Government and the World Monetary System. Transaction Publishers: New Brunswick and London.
ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: Γραπτές εξετάσεις. Προαιρετική συμμετοχή σε εργασίες προόδου του μαθήματος, η οποία ενισχύει το τελικό βαθμό.